مروری برتوصیف خوراکهای تشویقی جویدنی مخصوص اسب
عنوان: خوراکهای تشویقی جویدنی با برند چیتون اختصاصی اسب
زمینه فنی: تغذیه ی اختصاصی اسب
بیان اهداف و مزایا :
اسب یک موجود اجتماعی است و در حیات وحش بطور متوسط 20-18 ساعت طول شبانه روز را به چرا مشغول است ، در این مدت 114-95 لیتر بزاق ترشح میشود که این محلول جهت عبور مواد غذائی از دستگاه گوارشی و تامین PH مورد نیاز به منظور تخمیر مواد غذائی و سپس جذب در روده ها ضروریست یک اسب بالغ در طول شبانه روز حدود 60000 بار عمل جویدن را انجام میدهد . برای خوردن یک کیلوگرم یونجه که حدود 40 دقیقه بطول میانجامد 3400 بار جوش انجام میدهد درحالیکه برای خوردن یک کیلوگرم جو که فقط ده دقیقه طول میکشد 850 بار عمل جوش صورت میگیرد پس حجم بزاق کمتری نیز تولید میشود ، بنابراین در تغذیه با غلات زیاد احتمال وقوع سوء هضم های گوارشی بیشتر خواهد بودیکی از مزایای بسیار مهم خوراکهای تشویقی چیتون برقراری رفتار جوش در حالت طبیعی و افزایش ترشح بزاق است. بنابراین تغذیه ی اسب بایستی در دفعات بالا و با حجم کم صورت گیرد .در حالیکه در اسبهای نگهداری این کار انجام نمیگیرد.تغذیه با حجم بالای غذا و در دفعات کم، مسیر درستی برای بهبود کارائی اسب نخواهد بود بلکه شروعی برای وقوع مشکلات سوء هضم و متعاقبا کولیک و ناهنجاریهای رفتاری است .مخصوصا در طول شب (ساعت 1 بامداد تا 9 صبح )و همچنین در فصول سرد که مشکلات افزونتر است بویژه در مادیانهای شیروار که البته جویدن ریشه ی مویی دم مادیان توسط کره اسبها که علاوه از اینکه مشکلات گوارش در قالب سو هاضمه و انباشتگی های مویی در روده ی کره اسبها ایجاد کند از زیبایی مادیانها نیز میکاهد.میزان نیاز یک اسب بالغ به نمک خوراکی بطور میانگین روزانه 40 گرم و از 150-25 گرم بر اساس شرایط آب و هوائی و تمرینات روزانه متفاوت است . ضروریست منابع حاوی نمک واملاح ضروری و مواد افزودنی لازم بطور دائم در دسترس اسب قرار داده شود،بطور میانگین هر ماه یک پلت خوراک تشویقی جویدنی با در نظر گرفتن نیازهای روزانه توسط اسبها مصرف میشود . روزانه 60-50 گرم نمک از طریق عرق و 35 گرم از راه ادرار در اسبهای با کار متوسط دفع میشود .اسب نمیتواند با لیسیدن های متوالی این میزان مواد را تامین کند همچنانکه متاسفانه آجرهای لیسیدنی با اندازه های مختلف و ترکیبات مختلف در اختیار اسب قرار میگیرد ولی بندرت مشاهده میشود که اسب از آنها استفاده نماید، از طرفی لیسیدن های متوالی باعث آسیب به بافت مخاطی زبان و پرزهای چشایی و التهاب پایدار شده و علاوه بر چرمی شدن مخاط زبان سبب ناهنجاری رفتاری پر نوشی- پر ادراری روانی را سبب میشود. توکسین بایندرهای عال و معدنی موجود در خوراکهای تشویقی جویدنی سبب جذب کامل سموم باکتریال و قارچی غذای اسب شده از مسمومیت های آن جلوگیری میکند این مزیت در طول شبانه روز با جویدن خوراک تشویقی که با فشار کاملا مناسب جهت گاز گرفتن اسب تعیین شده صورت گرفته، انجام میشود.سموم قارچی در فصول سرما که علوفه انبار شده است عامل بسیاری از مسمومیتها-سقط جنین-بیماریهای دستگاه گوارشی مخصوصا زخم معده –لامینایتیس – ضایعات دستگاه عصبی و مرگ میباشد.
هر گونه افزایش در میزان انرژی سهل الوصول غذا که عمدتا از غلات تامین میشود سبب بروز ناهنجاریهای رفتاری (که بیشتر بدلیل قند خون بالاست – هایپرگلایسمی همراه مقاومت به انسولین ) خواهد شد مانند بستر خواری ،گنده خواری(Pica )،جویدن اجسام سخت و در و دیوار اصطبل(crib-biting ) ناهنجاری رفتاری در قالب گاز گرفتن(Vice )، از طرفی علوفه ی پائین غذا نیز مشکلات مشابهی را باعث میشود که خوراکهای تشویقی جویدنی با داشتن مواد مختلف مخصوصا عصاره های گیاهی با بهبود بخشیدن به عملکرد معده ،اصلاح PH معده و محتویات گوارشی این مشکلات را مرتفع ساخته و از بروز آنها جلو گیری میکند.روند جویدن اجسام سخت و دیوار ها و نرده های اصطبل باعث ساییدگیهای خطرناک دندانهای پیشین (Incisives) شده و با پیشرفت این ضایعه بیماریهای دندان حادث میشود
شرح وضعیت دانش پیشین در داخل و خارج کشور:
آنچه در کشورهای صاحب صنعت اسب و همچنین ایران تولید میشود تحت عنوان بلوکهای لیسیدنی اسب میباشد که البته با توجه به موارد معطوف در عنوان بالا نمیتواند در رفع بسیاری از نیازهای تغذیه ای و رفع مشکلات رفتاری عمل کند
بیان دقیق مزایای استفاده ازخوراکهای تشویقی جویدنی اسب در تغذیه ی اسبهای نگهداری:
- با توجه به فشرده بودن مواد غذائی موجود در خوراک تشویقی مطمئنا زمان لازم برای جویدن آن مخصوصا در زمان شب که آخور اسب تهی از مواد غذائی است بمراتب افزایش میابد و زمان تنهائی و بیکاری را از اسب سلب مینماید.
- خوراک تشویقی همچنانکه از نام آن برمی آید اسب را تشویق میکند تا بجای گنده خواری و بستر خواری و گاز گرفتن اجسام و نرده های اصطبل مخصوصا در طول شب( بین ساعت یک بامداد و هشت الی نه صبح) از آن استفاده نماید تا علاوه بر تامین انرژی و مواد مورد نیاز ، حجم بزاق مورد نیاز برای فعالیت طبیعی دستگاه گوارش تامین گردد.
- ارتقای فیزیولوژی روند جویدن و افزایش ترشح بزاق وتامین نمک مورد نیاز و پیشگیری از بروزکمبود به مواد موجود .
- کمک به ارتقاء کیفیت جعبه ی شاخی سم ، بهبود کیفیت و رشد پوست و پوشش موئی،فعال نگهداشتن سیستمهای آنزیمی فیبرولیتیک دستگاه گوارشی و رفع سوء هاضمه ی و انباشتگیهای منجر به کولیک همراه با داشتن عصاره های گیاهی برای فعالیت کاملا طبیعی روده ها و پایدار نگهداشتن فلور میکروبی روده ها،
- رفع بستر خواری و گنده خواری(Pica) که معمولا زخمهای معدی مزمن و پیشرفته ونیز کولیک از عواقب آن بحساب میاید،
- برطرف کننده ی ناهنجاری رفتاری گاز گرفتن و جویدن اجسام وسطوح ( crib-biting and wind-sucking )مخصوصا در کره ها و اسبهای جوان در حال رشد که کنجکاوانه اقدام به جویدن ریشه های مویی دم مادر ، اجسام و حتی پهن مادر و سایر اسبها مینمایند،
- جذب بسیار فعال توکسین های قارچی وباکتریال بواسطه ی داشتن توکسین بایندرهای آلی و معدنی،
- جبران فعالیتهای تخمدانی و تنظیم سیکلهای تخمک گذاری و افزایش درصد باروری در مادیانهای تولیدی، افزایش اشتها و رشد،
- افزایش تولید شیر و دوران شیرواری،
- جلوگیری از بروز کمخونی و ضعف عمومی بویژه در اسبهای ورزشی،
- جلوگیری از بروز اختلالات متابولیکی در استخوانها و بافتهای غضروفی،تاندونی و رباطات و حضور ضایعات زودرس در دستگاه حرکتی بویژه در اسبهای ورزشی،
- در کره های در حال رشد باعث استحکام فوق العاده ی اسکلت و بافتهای تاندونی و غضروفهای مفصلی میشود.
مکانیسم اثر ترکیبات:
سدیم در بدن بصورت کاتیون اصلی در تنظیم فشار اسمزی و تعادل PH مایعاتبدن دخالت داشته و موجب انتقال مواد غذایی به داخل سلول و خارج نمودن مواد زائد ازسلول گردیده و در انقباض عضلانی ، ساخته شدن صفرا و بزاق نقش عظیمی دارد . کلر بصورت آنیون اصلی در تنظیم فشار اسمزی و تعادل PHمایعات بدن عمل کرده و درتولید اسید کلریدریک معده نقش دارد . : حدود %95-75 سدیم کلرایدی که ازطریق خوراکی وارد بدن می شود جذب می شود و میزان اضافی بر نیاز بدن در ادرار ترشح می شود بنابراین نمک موجود در ادرار تحت تاثیر نمک غذایی قرار میگیرد .
پتاسیم یک عنصر ضروری برای بدن محسوب میشود، نقش اصلی پتاسیم در کنترل فشار اسمزی مایعات بدن و حفظ عملکرد پتانسیل غشاء سلولی میباشد.مقادیر پتاسیم بدن توسط کلیه ها و غدد عرق کنترل میشود.این عنصر باعث بهبود عملکرد کلیه ها، غدد فوق کلیوی، قلب، سلولهای عصبی و عضلات و همچنین حفظ تعادل آبی و اسیدی بدن میشود.مصرف بسیاری از آنتی بیوتیکها عملکرد سلولهای بدن بویژه عضلات قلبی و اسکلتی را با نشستن بر روی کانالهای پتاسیم – سدیم مختل مینمایند از طرفی مصرف دیورتیکها (مانند فورسماید) و کورتونها (مانند دگزامتازون) میتواند باعث کمبود پتاسیم در بدن شود.اسهالهای مکرر نیز میتواند در کاهش این عنصر در بدن بسیار موثر عمل نمایند.خستگی و ضعف عضلانی، یبوست، نامنظم شدن ضربانات قلبی از علائم عمده ی کمبود پتاسیم است.
کلسیم عنصری است که درتحریک پذیری عضلات و اعصاب ، انتقال امواج عصبی و انقباض عضلانی نقش بسیار مهمی را ایفا می کند . وجود این عنصر برای عمل انعقاد خون نیز ضروری می باشد . همچنین کلسیم با افزایش قابلیت نفوذ پذیری جدارعروق خونی نقش بسیار مهمی را در نظم و تداوم گردش خون به عهد ه دارد .
فسفرموجب تحریک تمامی واکنشهای متابولیسمی که نیاز به انرژی دارد ، می شود این عنصر با شرکت در فعالیتها و واکنشهای فسفریلاسیون و ایجاد پیوندهای پر انرژی در ذخیره و انتقال انرژی در بدن به شکلATP ، به عنوان یک عامل آنابولیک یا سازنده عمل می کند .درواقع مهمترین عمل این عنصرانتقال بیولوژیکی انرژی بصورت ATP است. فسفر در ساختمان کوانزیم ها وترکیب با اسید های نوکلئیک و نوکلئوتیدها درداخل گلبولهای قرمزنیزشرکت دارد . فسفر بصورت فسفاتها در ایجاد و حفظ تعادل حجم تامپونهای خون در بدن نقش بسیارمهمی را به عهده دارد . این عنصر به همراه کلسیم و منیزیوم در ساختمان استخوانها ، دندانها و فعالیت بافتهای عضلانی نقش عمده ای را ایفا می کند . کلسیم و فسفر از طریق دستگاه گوارش از ناحیه دوازده جذب می شوند. برای جذب عنصر کلسیم در دستگاه گوارش وجود ویتامین Dفعال ( 1 و25 دی هیدروکسی کوله کلسیفرول ) ضروری است این ویتامین علاوه بر افزایش اسیدیته دستگاه گوارش باعث سنتزپروتئین خاصی می شود که موجب افزایش جذب کلسیم در دستگاه گوارش می شود.مقدار کلسیم موجود در خون اسب 9 تا 11 میلی گرم در 100 سی سی است . کلسیم بطورعمده ازطریق مدفوع و ادرار و مقدارناچیزی ازطریق غددعرق دفع می شود . در دامهای شیروار نیز مقدار قابل توجهی کلسیم از طریق شیر به خارج دفع می شود . میزان کلسیم آغوز mg/kg400 و فسفر mg/kg400 است همچنین مقادیر کلسیم و فسفری که از طریق شیر دفع می شود در هفته های اول برای کلسیم mg/kg1200-800 و برای فسفر -750 mg/kg500و در هفته های بعد برای کلسیم mg/kg800 و برای فسفر mg/kg500 است .مقداردفع کلسیم از طریق دستگاه گوارش 4 تا 7 گرم در روز میباشد که بسته به سن ، جنس و وزن متغییراست. یکی از عوامل محدود کننده مهم در جذب کلسیم و فسفر وجود اسید فیتیک و نمکهای آن در علوفه و بخصوص درغلات است فسفاتاز موجود درترشحات صفراوی نیز در جذب فسفر موثر است بطوریکه این آنزیم باعث آزاد شدن اسید ارتوفسفریک دردستگاه گوارش شده و این اسید کلسیم غیرمحلول را به فسفات مونوکلسیک تبدیل می نماید و باعث جذب آن می شود .عمل فسفاتاز در روده بدون حضور املاح منیزیم امکانپذیر نمی باشد لذا منیزیوم برای جذب کلسیم وفسفر نیز موثر است.حدود 80% فسفر بدن بصورت ترکیب با کلسیم دراستخوانها و دندانها یافت می شود دفع فسفرو کلسیم از طریق مدفوع ، ادرار و قسمتی نیز بوسیله غدد عرق از راه پوست و در دامهای شیرده قسمت قابل توجهی از طریق شیر انجام می گیرد .
سلنیوم قسمتی از آنزیم گلوتاتیون پراکسیدازاست که به همراه ویتامین Eنقش آنتی اکسیدان بیولوژیکی را دارد . کمبود سلنیوم خاک و گیاهانی که درآن رشد کرده و مورد تغذیه دام قرار می گیرند منجر به بروز میوپاتی و دیستروفی عضلانی در عضلات مخطط بویژه عضله قلب می باشد (آنچه در کمبود ویتامین E نیز وجود دارد ).
روی در تمامی بافتهای بدن وجود دارد بخصوص مقادیر بالای آن در عضلات مو ، پشم ، ترشحات دستگاه تناسلی نر و لایه شفاف بافت پوششی پوست یافت می شود . روی از ترکیبات سیستم آنزیمی کربنیک آنهیدراز و آلکالین فسفاتاز است .
همچنین برای انجام اعمال ضروری بدن نیازمند روی می باشد از طرفی روی یکی از اجزاء metallothionein بوده و در ساخته شدن استخوان ایمنی با واسطه سلولی و دفاع طبیعی میزبان شرکت می کند . منگنز یکی ازعناصر اصلی در تشکیل استخوانهاست در رشد وتولید مثل ، سنتز اسیدهای چرب ، متابولیسم کلسترول و فعال نمودن بعضی از آنزیمهای لازم در متابولیسم اسیدهای آمینه نقش دارد ، کمبود آن کاهش رشد ، لنگش، بزرگ شدن مفاصل و اختلال در فعالیتهای تولید مثلی را بدنبال دارد. جذب روی نیز بستگی به نیازبدن دارد واز %95-5 متفاوت است ترشح آن در ادرار کم بوده و به جذب از طریق غذا وابسته نیست .هنوز معلوم نیست که آیا فیتات یا ازدیاد کلسیم باعث کاهش جذب روی در اسبها می شود؟ در حالیکه این موضوع در سایر گونه ها شناخته شده است .
از نظر متابولیک ، آهن ازعناصر تشکیل دهنده هموگلوبین بوده و در انتقال اکسیژن نقش داشته و جزئی از ترکیب آنزیم کراتینین در اکسیداسیون داخلی سلول است . معمولا کمبود آن در ابتلای انگلی اسب دیده می شود .
منگنز جزو عناصر کمیاب طبقه بندی شده وبطور عمده در استخوانها ذخیره میشود. منگنز در تشکیل کلاژن که ماده ی اصلی بافتهای همبند چربی، استخوانها، غضروف و تاندون و رباطات است نقش اساسی بر عهده دارد. این فلز در سنتز پروتئینها شرکت داشته و در روند انعقاد خون (هموستازی) دخالت میکند. منگنز جزء اصلی منگنزسوپر اکسید دسموتاز است که در حقیقت یک آنتی اکسیدان بوده و بدن را از گزند رادیکالهای آزاد حفاظت میکند.منگنز در روند رشد و ترمیم سلولهای بدن و همچنین رنگ پوشش بدن نقش دارد.
مس در روند رشد مو ، رشد استخوانها ، تولید مثل، شیرواری و سنتز هموگلوبین عنصری ضروری است. مس از طرفی در روند میلین دار شدن و پایداری سیستم عصبی نقش مهمی را برعهده دارد.این عنصر جزئی از ساختمان آنزیم های مهم مانند سیتوکروم اکسیداز و آنزیمهای متابولیزه کننده اسید آمینه های آروماتیک (مانند تیروزیناز، دوپامین هیدروکسیلاز و مونوآمین اکسیداز ) است .
ید با هدف جلوگیری از بروز برخی از شرایط عفونی در دستگاه تنفسی ، پستانها و سم ها و نیز کمبود ید(Iodine deficiency) مورد استفاده قرار می گیرد. ید در ساختمان هورمون تیروکسین توسط غده تیروئید لازم است ، در متابولیسم و تنظیم حرارت بدن هم نقش دارد .
کبالت جزئی از ساختمان مولکولی سیانو کوبالامین (Vit.B12 )می باشد و نقش فعالی در سنتز ویتامین B12دارد این ویتامین در خونسازی ، متابولیسم متیونین ، سنتز DNA ، اسید پروپیونیک و ... دخالت دارد . هر چند روده قادربه ساخت آن و جذب آن می باشد ولی کم خونی مربوط به کمبود ویتامین B12را در اسب بیشتر گزارش کرده اند .
ویتامینB5 یک ویتامین آنتی اکسیدان محلول در آب است که همه ی سلولها ی بدن به آن نیازمندند. اسیدپانتوتنیک یا ویتامین B5 در بدن به ترکیبی بنام کوآنزیم A تبدیل میشود ،وجود این ماده دربدن برای تبدیل انرژی لازم است ،فقدان این ماده باعث نارسایی رشد درسلولهای بدن میگردد که با خاکستر شدن موهاوکمخونی همراه است. این ویتامین جزء حیاتی برای ساخت گلبولهای قرمز است.اسید پانتوتنیک بعنوان ویتامین ضداسترس نیز شناخته شده است چون عمل غده ی آدرنال(فوق کلیه) را تقویت میکند. همچنین برای بهبود عملکرد عضلات و اعصاب ضروری بوده و جهت حفظ سلامت ایمنی بدن حیاتی است. ویتامین B5 درتولید ویتامین D در بدن دخالت دارد واز طرفی در بهبود سریع زخمها موثر است.
نیاسن یا ویتامین B3 نیز از ویتامینهای محلول درآب است که به دو شکل اسید نیکوتینیک و نیکوتینامید وجود دارد، این ویتامین درتنفس سلولی نقش بسزایی بر عهده دارد. بدن به منظور تبدیل کربوهیدراتها به انرژی به ویتامین B3 نیاز دارد وبدون آن سیستمهای متابولیکی بدن متوقف خواهد شد.این ویتامین همچنین باعث شکسته شدن چربیها و کلسترول میشود بنابراین یک عامل مهم در ایجاد کلسترول خوب محسوب میشود.نیاسین در تولید هورمونهای جنسی و آدرنال، تنظیم گلوکز خون و نیز خارج ساختن مواد سمی و مضر از بدن دخالت دارد.
کولین را بعنوان ویتامین B4 ودربرخی منابع ویتامین B7 مینامند. کولین پیش ماده ی اصلی بتائین است. بتائین بوسیله ی کلیه ها جهت حفظ تعادل بدن وتوسط کبد درتشکیل اسید آمینه ی متیونین مورداستفاده قرارمیگیرد.کولین یک جزءاساسی درساخت استیل کولین که یکی از ناقلین قابل توجه پیامهای عصبی است ،میباشد.ازطرفی کولین به منظور ساخت فسفولیپیدهای مهم مانند فسفاتیدیل کولین(لسیتین) که جهت کارائی طبیعی وحفظ ساختارکلیه ی غشاءهای سلولی بدن حیاتی است بکار میرود.ویتامین B4 در متابولیسم چربی در کبد نقش اساسی ذاشته واز انباشته شدن چربی در کبد و بروز کبد چرب جلوگیری مینماید این روند از طریق تبدیل چربی اضافی به لسیتین و یا افزایش utilization اسیدهای چرب در کبد انجام میگیرد.کولین مانند سایر ریز مغذی ها از طریق جفت به جنین انتقال میابد. در دوران شیرخوارگی نیز این احتیاج از راه شیر مادر تامین میشود و از آنجائیکه این دو عمل ذخیره ی کولین مادر راتخلیه مینمایداحتیاج به مصرف کولین در رژیم غذائی در آبستنی و شیرواری از سایر زمانها بیشتر است.
ویتامین A با محافظت ونگهداری ساختمان وعمل بافتهای پوششی،مخاطی دستگاه تنفسی ،ادراری ودستگاه بینایی در متابولیسم سلولی آنها نقش اساسی ومهمی راداردوبرهمین اساسبافتهای پوششی از نفوذعوامل بیماری زا محافظت میگردند. کمبود این ویتامین باعث کراتینی شدن سلولهای سطحی بافت پوششی ،مخاطی وچشم میشود.
ویتامین D مشتقاتی از استرولها هستند که دارای خاصیت ضد راشیتیسم میباشند. ویتامین D در دستگاه گوارشی بیوسنتز پروتئین های خاصی را برعهده دارند که این پروتئینها مسئول انتقال یونهای کلسیم و فسفر بداخل سلولهای روده میباشند.از سوی دیگر ویتامین D رونشینی و ذخیره ی کلسیم و فسفر را دراستخوانها افزایش داده به استحکام عملی آنها منجر میشود.
ویتامین E در تنظیم عمل اکسیداسیون سلولی و جلوگیری از اکسیده شدن اسید های چرب غیر اشباع که همواره در معرض اکسیداسیون سلولی قرار دارند موثر است . بنابراین از این طریق سبب افزایش طول عمر بیولوژیکی اسیدهای چرب غیر اشباع می شود این ترکیبات در واقع یکی از ساختارهای مهم دیواره سلولی می باشد. کمبود ویتامین E در بدن موجب تخریب عضلات مخطط می شود که این مسئله منجربهبروزمیوپاتی یا دیستروفی عضلانی در عضلات مخطط بویژه عضله قلب می شود . مطالعات اخیر نشان داده است که ویتامین E باعث افزایش قدرت ایمنی و مقاومت بدن در برابر بیماریهای عفونی می شود . در شرایط عادی توکوفرول براحتی در دستگاه گوارش توسط سلولهای روده جذب می شوند بعلت محلول بودن این ویتامین درچربی ، در محلهایی که چربیها جذب می شوند جذب این ویتامین نیز انجام می گیرد برای جذب این ویتامین وجود املاح صفراوی ضروری است این ویتامین پس از جذب از طریق سیستم گردش خون در بافتهای بدن ذخیره می شود که بیشترین مقدار آن در کبد یافت می شود. دفع این ویتامین نیز مانند سایر ویتامین های محلول در چربی به آهستگی انجام می گیرد .
بیوتین به عنوان واسطه تثبیت دی اکسیدان کربن در اتصلات آلی دخالت دارد. بیوتین یا ویتامین H پس از جذب به عنوان کوآنزیم آنزیمهای دکربو کسیلاز در متابولیسم پروتین ها و چربیها دخالت می کند . کمبود آن معمولا" دیده نمی شود . بطور کلی بیوتین در نگهداری ساختارسم ، پوست و سایر بافتها و در متابولیسم بدن نقش مهمی ایفا می کند مطالعات نشان داده است که ساختار شاخی سم با رژیم های غذایی حاوی بیوتین بالا از استحکام بالائی برخوردار خواهد بود . بیوتین در سنتز کراتین سم نقش اساسی دارد .
با توجه به نوآوری طرح و نیاز مبرم جمعیت اسبهای نگهداری به استفاده از این محصول و رفع مشکلات بسیاری که در متن توضیحات بیان گردید پیش بینی میشود حدود 50-60 در صد جمعیت اسب کشور ملزم به استفاده از این محصولات خواهند بود.
دیدگاه خود را بنویسید